Ο άνδρας και η ψυχοθεραπεία: σπάζοντας τα στερεότυπα
Από πολύ μικρή ηλικία, τα αγόρια μαθαίνουν να συγκρατούν τα συναισθήματά τους. Οι φράσεις «μην κλαις», «να είσαι δυνατός» ή «οι άνδρες δεν λυγίζουν» διαμορφώνουν από νωρίς έναν τρόπο σκέψης που ταυτίζει τη συναισθηματική έκφραση με την αδυναμία. Έτσι, πολλοί άνδρες ενηλικιώνονται έχοντας μάθει να καταπιέζουν όσα νιώθουν και να θεωρούν τη σιωπή μορφή αντοχής. Η στάση αυτή, αν και κοινωνικά αποδεκτή, έχει κόστος. Η χρόνια καταπίεση συναισθημάτων όπως ο φόβος, η λύπη ή η απογοήτευση συνδέεται με αυξημένο στρες, θυμό, απομόνωση και δυσκολία στις σχέσεις.
Έρευνες έχουν δείξει ότι οι άνδρες αναζητούν επαγγελματική υποστήριξη για ζητήματα ψυχικής υγείας πολύ αργότερα από τις γυναίκες, συνήθως όταν η πίεση έχει ήδη γίνει αφόρητη (Addis & Mahalik, 2003). Νεότερες μελέτες επιβεβαιώνουν ότι οι παραδοσιακές αντιλήψεις για την αρρενωπότητα αποτελούν καθοριστικό εμπόδιο στην αναζήτηση βοήθειας, καθώς συνδέουν τη δύναμη με την αυτάρκεια και την ευαλωτότητα με την αποτυχία (Mahalik, Burns & Syzdek, 2007· Seidler et al., 2021).
Η ψυχοθεραπεία, σε αυτό το πλαίσιο, δεν είναι ένδειξη αδυναμίας αλλά πράξη αυτογνωσίας και ευθύνης. Δεν απευθύνεται μόνο σε όσους βιώνουν κρίση, αλλά και σε εκείνους που επιθυμούν να κατανοήσουν βαθύτερα τον εαυτό τους και να καλλιεργήσουν ψυχική ανθεκτικότητα. Μέσα από τη θεραπευτική διαδικασία, ο άνδρας μαθαίνει να αναγνωρίζει τα συναισθήματά του, να διακρίνει τα μοτίβα σκέψης και συμπεριφοράς που τον εγκλωβίζουν και να αναπτύσσει πιο λειτουργικούς τρόπους επικοινωνίας και αυτορρύθμισης.
Σύγχρονες μελέτες δείχνουν ότι όταν οι άνδρες επαναπροσδιορίζουν τη σχέση τους με τις κοινωνικές προσδοκίες γύρω από τον ανδρισμό, η ψυχική τους ανθεκτικότητα αυξάνεται και τα επίπεδα άγχους μειώνονται αισθητά (Fernandez et al., 2020). Παράλληλα, μια μεταανάλυση του 2024 (Liu et al.) τεκμηριώνει ότι η συμμόρφωση σε παραδοσιακές νόρμες ανδρισμού συνδέεται με χαμηλότερη προθυμία για ψυχοθεραπεία, ενώ η αποδοχή της συναισθηματικής ευαισθησίας ως φυσιολογικής ανθρώπινης διάστασης ενισχύει σημαντικά την προδιάθεση για αναζήτηση βοήθειας.
Η ψυχοθεραπεία δεν αποδυναμώνει τον άνδρα. Τον ενδυναμώνει μέσα από τη γνώση. Του δίνει τη δυνατότητα να επανασυνδεθεί με τον εαυτό του, να αναγνωρίσει τις ανάγκες και τα όριά του, να αναπτύξει ψυχραιμία και εσωτερική σταθερότητα. Ο άνδρας που επιτρέπει στον εαυτό του να δει καθαρά δεν χάνει τίποτα από τη δύναμή του· αντιθέτως, τη μετατρέπει σε ωριμότητα.Η σύγχρονη ψυχολογία δεν αντιλαμβάνεται τη δύναμη ως απουσία συναισθήματος αλλά ως ικανότητα διαχείρισής του. Η πραγματική αντοχή δεν βρίσκεται στη σιωπή αλλά στη συνειδητή κατανόηση του εαυτού. Η ψυχοθεραπεία δεν είναι πράξη ευαισθησίας, είναι πράξη αυτοσεβασμού και ωριμότητας. Ο άνδρας που επιλέγει να γνωρίσει τον εαυτό του κάνει ένα βήμα όχι προς την αδυναμία, αλλά προς την ελευθερία.